Środki dydaktyczne

1. Środki dydaktyczne - co to właściwie jest?

 

Środki dydaktyczne to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki

dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości. Z racji swojej przydatności są powszechnie stosowane w edukacji, nie tylko na szczeblach nauczania początkowego, ale również wyżej. Zmienia się tylko ich rodzaj i zadania.

 

2.  Podział środków dydaktycznych.

 

Istnieje wiele różnych kryteriów, branych pod uwagę przy podziale środków dydaktycznych. Dlatego też pierwszym podziałem jaki przedstawię, jest podział ze względu na eksponowany bodziec. I w nim wyróżniamy środki dydaktyczne:   

a) wzrokowe;

b) słuchowe;

c) wzrokowo-słuchowe;

d) automatyzujące proces nauczania.

Kolejną koncepcją jest podział "od ogółu do szczegółu", w którym środki dydaktyczne dzielą się na:

a) przedmioty orginalne eksponowane w warunkach naturalnych;

b) przedmioty orginalne umieszczone w warunkach sztucznych;

c) modelowe zastępniki przedmiotów orginalnych;

d) symbole;

e) podręczniki programowane i maszyny dydaktyczne.

Jeszcze innym podziałem środków dydaktycznych jest podział ze względu na ich złożoność. W tej kategorii znajdują się środki:

a) proste (np. modele, obrazy, mapy);

b) złożone (np. komputery, urządzenia elektryczne).

Ostatnia klasyfikacja jest chyba najbardziej dokładna i szczegółowa. Jej autorem jest Michał Godlewski. Dzieli on środki dydaktyczne na:

a) tablice;

b) urządzenia do projekcji świetlnej;

c) urządzenia do wzmacniania zapisu i odtwarzania dźwięku;

d) środki audiowizualne;

e) maszyny dydaktyczne;

f) urządzenia do reprodukcji tekstów i obrazów;

g) środki masowego przekazu;

h) elektroniczne maszyny cyfrowe;

i) technikę informacji naukowej;

j) podręczniki kompleksowe i teksty programowane;

k) aparaturę obrazu przestrzennego.

W ostatnim podziale mieszczą się więc zarówno środki słuchowe jak i wzrokowe. Wszystkie klasyfikacje są równie właściwe i rozpowszechnione, jednak najczęściej można się spotkać z pierwszym przedstawionym podziałem.

 

3. Środki masowego przekazu w pracy dydaktycznej.

 

Wraz z rozwojem techniki nastąpiło znaczne rozpowszechnienie środków masowego przekazu. Obecnie swoje złote lata przeżywa m.in. film i telewizja. W dobie społeczeństwa medialnego nieuniknione staje się użycie tych środków w edukacji. Liczne programy oświatowe i filmy edukacyjne nie tylko zapewniają uczniom ciekawą lekcję, ale również łatwiej do nich docierają niż staromodne sposoby nauczania. W niektórych przypadkach można z nich korzystać jako ze źródła nowych wiadomości, kiedy indziej służą utrwaleniu już posiadanej wiedzy. W końcu nie od dziś wiadomo, że dzieci i młodzież znacznie łatwiej zapamiętują widziane obrazy, niż wywód nauczyciela, czy choćby obszerny fragment średnio interesującego tekstu.

Tak więc pomimo tego, że środki masowego przekazu mają działanie konkurencyjne dla szkoły, to przy umiejętnym ich stosowaniu można stworzyć bardzo zgrany i przynoszący ogromne korzyści duet. Powiązać więc można dwie sprzeczności - szkołę, która daje pierwszeństwo rozumowi i media - które propagują wyobraźnię i rozrywkę.  

 

4. Technologia informacyjna.

 

Technologia informacyjna to : "zespół środków (czyli urządzeń, takich jak komputery i sieci komputerowe) i narzędzi (w tym oprogramowanie), jak również inne technologie, które służą wszechstronnemu posługiwaniu się informacją". Właśnie dzięki tej wszechstronności w posługiwaniu się informacją technologia informacyjna zawdzięcza swoją wartość i ponadczsowość. Jej podstawowe cechy, takie jak nieograniczona zawartość, interaktywność i możliwość nieograniczonej modyfikacji i obróbki danych sprawia, że jest jednym z najpopularniejszych i nachętniej używanych mediów. Komputer, a co za tym idzie technologia informacyjna, ma dużą użyteczność w 'ogarnianiu' rozproszonej wiedzy przedmiotowej. W tym przypadku komputer może być nie tylko użyteczny, ale wręcz niezastąpiony.

Przykładami wykorzystania technologii informacyjnej w szkole są m.in. :

a) edytor tekstu;

b) edytor grafiki;

c) arkusz kalkulacyjny;

d) baza danych;

e) sieć globalna.

Mnogość i powszechność tych pomocy naukowych sprowadza na edukację groźbę zastąpienia nauczyciela przez maszyny. Jest to główny argument w walce pedagogów z mediami. Jednak wiele osób ma inne zdanie. Opozycyjnie opowiadają się za zrównoważoną współpracą obu tych czynników. Wiele badań potwierdza tą opinię i wskazuje na fakt, iż model ścisłej współpracy szkoły z środkami masowego przekazu jest niebywale efektywny pod względem dydaktycznym.

 

Multimedia są jedną z najbardziej rozwijanych technik komputerowego przedstawiania informacji. Zawarta w nich wiedza przekazywana jest za pomocą tekstu, muzyki, dźwięku, animacji i filmów wideo. Kombinacja różnych mediów możliwa w komputerze otwiera nowe drogi przed edukacją. Przykładem są multimedia interakcyjne, które umożliwiają użytkownikowi w pełni kontrolować sposób przekazywania informacji. Ta technika jest szczególnie użyteczna w programach edukacyjnych, gdzie ważne jest, aby każdy uczący się mógł wybrać własną drogę zdobywania wiedzy.

 

 

Źródła:

- Michał Godlewski, "Technika w służbie nauczania"

- Czesław Kupisiewicz, "Podstawy dydaktyki ogólnej"

- Zbigniew Kwieciński, Bogusław Śliwerski, "Pedagogika", tom 2

- Maciej Sysło, "Komputery, informatyka, komunikacja i technologia informacyjna", nr 1/1998

- www.wikipedia.pl , hasło: środki dydaktyczne

- obrazek: http://i.wp.pl/a/f/jpeg/18385/nauka_330.jpeg